Dứa được coi là “vua” của các loại cây ăn quả nhiệt đới và rất được ưa chuộng ở các nước phương Tây. Quả dứa mật có mùi thơm nồng, hàm lượng đường cao, calo cao và nhiều chất khoáng, đặc biệt là kali, chứa đầy đủ các vitamin cần thiết như A, B1, B2, PP, C … Dứa là loại cây dễ trồng, sinh trưởng mạnh, năng suất cao. So với các loại cây trồng khác, năng suất trên một đơn vị diện tích của cây dứa là đáng kể. Sản phẩm bán chạy trên thị trường quốc tế và thuận tiện cho việc tiêu thụ. Vì vậy, diện tích trồng dứa trên thế giới ngày càng được mở rộng.
Yêu cầu điều kiện sinh thái để trồng dứa
Về khí hậu
Dứa là cây nhiệt đới, yêu cầu nhiệt độ cao. Nhiệt độ thích hợp từ 20 – 30°C.
Về lượng mưa, cây dứa có thể trồng ở nơi có lượng mưa thấp, khoảng 600- 700 ml/năm với mùa khô kéo dài nhiều tháng cho đến nơi có lượng mưa nhiều tới 3500- 4000 ml/năm. Quan trọng là lượng mưa phân bố hàng tháng, khoảng từ 80- 100 ml được coi là đầy đủ và không cần tưới thêm.
Về ánh sáng, cây dứa có yêu cầu ánh sáng nhiều nhưng thích ánh sáng tán xạ hơn ánh sáng trực xạ. Thiếu ánh sáng cây sẽ kém phát triển, quả nhỏ. Ngược lại, khi ánh sáng quá mạnh cùng với nhiêt độ cao lá dứa sẽ bị vàng hoặc đỏ, lúc này bà con cần che mát cho cây.
Về đất trồng
Cây dứa có bộ rễ khá yếu và nông nên muốn có năng suất cao, yêu cầu của đất là cần có tầng mặt xốp, nhiều chất dinh dưỡng và mùn, thoát nước tốt khi mùa mưa. Khi đất nhiều sét, thoát nước chậm đẫn đến cây dứa sinh trưởng kém và dễ bị sâu bệnh. Tơi xốp và thoát nước là 2 yêu cầu quan trọng đối với đất trồng cây dứa.
Cây dứa thích hợp với đất chua, đất có độ pH từ 4.5 đến 5.5 kể cả trên đất phèn có độ pH bằng hoặc dưới 4 cây dứa vẫn sống tốt.
Ở nước ta, dứa được trồng trên nhiều loại đất như đất đỏ vàng, đất đỏ bazan, đất phù sa cổ, đất bạc màu ở Bắc Bộ, đất xám ở Đông Nam Bộ và đất phèn ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Tuy vậy, vẫn cần chú ý bón phân đầy đủ, nhất là phân hữu cơ, sẽ cho năng suất cao.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc dứa
Kinh nghiệm trồng và chăm sóc dứa: thời vụ trồng, chọn đất và làm đất trồng, khoảng cách và mật độ, tưới nước và giữ ẩm, tỉa chổi, bón phân, rải vụ thu hoạch,…
Mùa vụ của cây dứa
Ở miền Bắc có 2 thời vụ trồng chủ yếu là vụ xuân (tháng 3-4) và vụ thu (tháng 8-9). Trồng vụ xuân cây sinh trưởng gặp thời tiết ấm áp, có mưa, thuận lợi cho việc tích lũy dinh dưỡng để ra hoa sớm và cho quả to. Trồng vụ này nên trồng những chồi già và lớn, cuối năm có thể ra hoa thuận lợi. Nếu trồng chồi non và nhỏ, cây cũng ra hoa nhưng không đều và quả nhỏ.
Ở miền Nam nên trồng vào đầu mùa mưa, từ tháng 4-6. Đến cuối năm cây lớn gặp thời tiết tương đối khô và lạnh, ngày ngắn, cây ra hoa thuận lợi và thu hoạch quả vào tháng 5-6 năm sau.
Riêng ở miền Trung trồng vào tháng 4-5 và tháng 10-11 là thích hợp.
Chuẩn bị đất trồng
Đất trồng dứa cần có kết cấu nhẹ, đảm bảo thoát nước tốt, mực nước ngầm thấp và hơi dốc. Với yêu cầu này, các vùng đồi thoai thoải của trung du phía Bắc và Đông Nam bộ được coi là vùng đất lí tưởng cho cây dứa. Ở Đồng bằng Sông Cửu long mực thủy cấp thấp lại chịu ảnh hưởng của phèn nên muốn trồng dứa tốt phải đào mương lên liếp cao.
Ở vùng đồi có độ dốc cao nên trồng thành hàng theo đường đồng mức. Ở dưới mỗi hàng dứa có thể trồng một hàng cây cốt khí hoặc muồng để hạn chế xói mòn đất, che bóng cho quả khỏi rám nắng và góp phần cải tạo đất.
Cây dứa có bộ rễ tương đối yếu và ăn nông nên muốn có năng suất cao đất cần có tầng mặt xốp, nhiều mùn và chất dinh dưỡng, đồng thời thoát nước tốt trong mùa mưa.
Chú ý khoảng cách và mật độ
Để dễ đi lại chăm sóc và thu hoạch, dứa thường được trồng theo hàng kép. Tức là trồng thành từng băng 2 hàng một. Khoảng cách giữa các băng khoảng 80 cm, giữa 2 hàng trên băng là 40cm, cây cách cây 30 cm, mật độ khoảng 55.000 cây/ha.
Ở Đồng bằng Sông Cửu long trồng theo từng liếp trồng cây cách cây đều nhau. Khoảng 50-60 cm, mật độ 20.000-30.000 cây/ha.
Tưới nước và giữa ẩm cho cây
Dứa tuy là cây chịu hạn khá, có thể trồng trọt ở những nơi đất khô cằn và các vùng đất dốc. Nhưng vẫn rất cần nước để sinh trưởng phát triển, cho năng suất cao và phẩm chất tốt.
Phủ đất ruộng dứa cũng là biện pháp được quan tâm. Giúp giữ ẩm cho đất trong mùa khô mà còn chống úng và chống xói mòn đất trong mùa mưa, hạn chế cỏ dại, làm tăng năng suất dứa. Dùng màng phủ nilông màu đen phủ lên đất giữa 2 hàng dứa. Cũng có thể dùng rơm rác, cỏ khô để phủ. Đồng thời cung cấp thêm chất mùn cho đất. Cần kết hợp làm cỏ xun quanh gốc.
Tỉa bỏ chồi ngọn, cuống
Đối với cây dứa, tỉa chồi là biện pháp cần thiết nhất là với các giống nhóm Queen và Spanish thường ra nhiều chồi, tranh chấp dinh dưỡng của quả. Chồi cần tỉa bỏ trước hết là chồi ngọn và chồi cuống vì những chồi này không dùng làm giống.
Bón phân đầy đủ
Bón lót: Nếu là đất phèn thì bón thêm 500 kg/ha vôi bột. Bón phân cho dứa khi trồng vụ đầu hoặc sau mỗi vụ thu hoạch là rất cần thiết. Có tính chất quyết định đến sự sinh trưởng và năng suất cây. Phân dùng bón lót chủ yếu là phân hữu cơ vi sinh Nasa Smart bón từ 800-1.000 kg/ha. Sau vài ba năm vườn dứa phải phá đi trồng lạ. Có thể băm nát thân lá trộn với đất cũng rất tốt.
Bón thúc: Dùng phân bón Năm Sao chuyên dùng cho rau ăn quả, củ NPK 15-9-17+TE bón từ 700-900kg/ha. Chia bón 3 lần/năm: đầu, giữa và cuối mùa mưa. Ngoài ra có thể bón phân một lần sau khi hoa nở xong để nuôi quả.
Cách bón là xới nông 2 bên hàng kép cách gốc 15-20 cm, rải phân rồi lấp đất lại. Có thể dùng thìa có cán dài xúc phân đổ vào nách lá già sát gốc. Rải phân xong nên tưới nước ngay. Ngoài ra cần bổ sung thêm chất dinh dưỡng cho cây, nhất là kali và các chất vi lượng.
Rải vụ ra để thu hoạch
Sau khi trồng khoảng 18 tháng là có thể thu hoạch. Từ khi ra hoa đến thu hoạch trung bình khoảng 4-5 tháng. Cây dứa có thời vụ chín rất tập trung nên thường bị ép giá. Vì vậy ở những cơ sở sản xuất diện tích lớn, cần phải rải vụ theo cách:
– Trồng nhiều giống dứa khác nhau theo từng lô riêng để kéo dài thời gian thu hoạch. Ở miền Bắc, nhóm dứa Queen chín vào tháng 5-6; nhóm Spanish chín vào tháng 6-7; còn nhóm Cayen chín vào tháng 7-8. Nếu trồng cả 3 nhóm giống thời gian thu hoạch có thể kéo dài từ tháng 5 đến tháng 8.
– Trồng nhiều loại chồi có kích thước, trọng lượng khác nhau vào các thời vụ và từng lô khác nhau cũng cho thời gian ra hoa và thu hoạch khác nhau.
– Xử lý cho cây ra hoa theo thời gian dự kiến là biện pháp rải vụ thu hoạch rất có hiệu quả.
