Cây mâm xôi hay còn gọi là phúc bồn tử, là loại cây mọc hoang được tìm thấy nhiều ở Việt Nam. Mâm xôi là loại cây thuộc cùng họ với dâu và có hương vị rất thơm ngon. Không có gì thích hợp với hương vị của mùa hè hơn hương vị thơm ngon, mọng nước của các loại trái cây nhiệt đới này. Hiện nay, mâm xôi được bà con nông dân trồng khá nhiều, vì đây là loại trái cây dễ trồng. Khi mâm xôi nhận được đầy đủ ánh sáng mặt trời, chúng sẽ nhanh chóng phát triển và kết trái. Nhưng để thu được hiệu quả cao từ loại trái cây này, bạn cần phải biết được những kỹ thuật trồng mâm xôi cơ bản.
Hiệu quả của mâm xôi với sức khỏe
Quả mâm xôi chứa chất chống oxy hóa mạnh giúp giảm nguy cơ mắc bệnh: Chất chống oxy hóa là những hợp chất thực vật. Có tác dụng giúp các tế bào của cơ thể hồi phục sau quá trình oxy hóa. Mất cân bằng oxi hóa dẫn đến nguy cơ mắc bệnh ung thư, tiểu đường, bệnh tim và các bệnh khác. So với những loại khác, quả mâm xôi đỏ chứa hàm lượng chất chống oxy hóa giống như dâu tây. Nhưng hàm lượng này chỉ bằng một nửa so với quả mâm xôi đen; và một phần tư so với quả việt quất.
Chất xơ và tanin cao trong quả mâm xôi hỗ trợ cho việc kiểm soát lượng đường trong máu: Quả mâm xôi chứa ít carbs và nhiều chất xơ. Làm chúng trở thành lựa chọn thông minh cho bất cứ ai muốn kiểm soát hàm lượng carbs tiêu thụ hàng ngày của mình. Một cốc (123 gram) quả mâm xôi chứa 14,7 gram carbs và 8 gram chất xơ. Nghĩa là chúng chỉ có 6,7 gram carbs tiêu hóa trong mỗi khẩu phần.
Cách trồng mâm xôi mang hiệu quả cao
Chọn giống mâm xôi phù hợp
Mâm xôi có hai loại chính: một loại chỉ cho quả một vụ hè và một loại nữa cho quả hai vụ – hè và thu).
- Mâm xôi một mùa: Loại mâm xôi Latham có trái tròn, màu đỏ sẫm. Loại Meeker có màu đỏ đậm và siêu ngọt với lượng đường cao. Mâm xôi Willamette thì lại giòn giòn và hơi chua. Còn loại Brandywine thì có những trái lớn màu sẫm. Black Hawk có màu tím đen, mọng và ngọt.
- Mâm xôi hai mùa: Mâm xôi Amity cho quả to vừa phải, màu đỏ sẫm, trái giòn và có mùi thơm. Trong khi đó, Fall Gold lại có màu vàng vàng và ăn siêu ngọt.
Màu sắc khác biệt mang đến hương vị khác biệt. Mâm xôi màu đỏ và vàng có vị ngọt dịu nhẹ, thanh thanh thì màu sẫm hơn; như tím hoặc đen có vị ngọt đâm hơn. Trồng mâm xôi màu sậm khó hơn bởi dễ bị bệnh và tương đối yếu ớt.
Trồng xen kẽ các loại mâm xôi có thời điểm chín khác nhau giúp gia đình luôn có quả ngon suốt thời gian dài. Bạn có thể cân nhắc trồng một loại thu hoạch vào đầu hè còn một loại thu hoạch vào giữa và cuối hè. Một gợi ý là trồng cả hai loại Algonquin và Autumn Bliss trong vườn nhà.
Điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến mâm xôi như thế nào?
- Nhiều nắng: Mâm xôi phát triển tốt, ra hoa kết quả ngọt trong điều kiện có nhiều ánh sáng mặt trời. Do đó, chọn một góc trong vườn nhà đón càng nhiều ánh nắng càng tốt, đặc biệt lúc cây trưởng thành và bắt đầu ra quả. Nhiều ánh nắng nghĩa là nhiều quả ngọt!.
- Tránh gió: Những cơn gió lớn có thể làm hại cây và quả mâm xôi. Tốt nhất bạn nên trồng cây mâm xôi gần hàng rào hoặc sát tường để chặn gió.
- Đất trồng màu mỡ và thoát nước tốt: Nếu trồng mâm xôi trong vườn thì bạn nên chú ý tránh các vùng trũng và dễ đọng nước sau mưa lớn. Mâm xôi không cần quá nhiều nước, do đó dễ bị tổn thương khi gặp úng. Quan trọng, không trồng mâm xôi vào chậu trước đó đã trồng cà chua, khoai tây, ớt, cà tím hoặc hoa hồng vì những loại cây trên có thể để lại bệnh làm chết mâm xôi.
Kỹ thuật khi trồng mâm xôi
Mua cây mâm xôi khoảng một năm tuổi: Thời gian khoảng 1 năm đầu là lúc cây dễ chết nhất. Nếu không phải bạn muốn thử thách bản thân mà đơn giản chỉ muốn trồng cho đẹp nhà, đẹp vườn; thì nên mua những cây đã lớn sẵn.
Hơn thế nữa, nếu muốn trồng cây từ hạt giống thì phải gieo vào đất trồng sạch và ít chất dinh dưỡng ngay từ giữa mùa đông để cây kịp phát triển khi nắng lên. Khi gieo hạt, bạn gieo sâu vào trong đất khoảng 2-3cm và phủ lên một lớp cát ẩm. Trong suốt mùa đông, giữ chậu cây ở trong nhà và chỉ đem ra ngoài trời khi nhiệt độ bên ngoài đạt ít nhất 15oC. Sau khi gieo khoảng 4-6 tuần, hạt giống bắt đầu nảy mầm.
- Trồng mâm xôi vào đầu xuân: Trồng mâm xôi ra ngoài vườn khi mùa xuân vừa đến. Với điều kiện thời tiết thích hợp, mâm xôi sẽ cho ra trái vào cuối hè và đầu thu.
- Cách xa các cây khác: mâm xôi cần rất nhiều nắng để ra quả ngọt nên khi trồng cần cách xa các cây khác ít nhất 50cm để đón đủ ánh sáng.
- Hố trồng vừa đủ: Đào lỗ vừa đủ sâu để trồng cây sao cho bao phủ được hết rễ mà không chạm vào các lá thấp phía dưới. Thông thường, lỗ trồng mâm xôi nên đào khoảng 7-10cm là vừa.
- Đặt cây vào hố và dùng tay vun nhẹ để che phủ hết rễ. Chú ý không được để lộ rễ lên mặt đất hay chôn sâu cả tán lá.
- Phủ lên thêm một lớp cỏ khô, lá, vỏ cây hay mạt gỗ để giữ đất ẩm và ngăn cỏ dại.
Các lưu ý khi chăm sóc và thu hoạch mâm xôi
Lưu ý khi chăm sóc mâm xôi
Tưới ít nước: Mâm xôi không cần nhiều nước, kể cả khi thời tiết đặc biệt nóng hoặc khô. Trừ khi trời cực kì nắng nóng còn không bạn chỉ cần tưới nước hai tuần một lần.
Tỉa cây mâm xôi ít nhất mỗi năm một lần để cây phát triển nhanh, cho nhiều trái. Sau khi cây ra trái vụ hè, cần cắt những cành đã đổi màu, cành khô và để lại các cành khỏe. Sau vụ thu, cắt tất cả các cành nhỏ, cành yếu. Trong suốt mùa đông, chỉ để lại khoảng 4-6 cành lớn, khỏe.
Bón vào cuối mùa đông: Bạn có thể bón thêm phân hữu cơ để thúc đẩy cây phát triển trước khi đón mùa xuân đến. Ngoài ra, lúc này bạn cũng có thể rải thêm lá khô, mạt gỗ quanh gốc để ngăn ngừa cỏ dại mọc khi mưa phùn.
Thu hoạch mâm xôi
Thu hoạch quả mâm xôi của bạn vào cuối mùa hè hoặc đầu mùa thu. Khi quả mâm xôi lên màu và dễ dàng bứt ra khỏi cành. Bạn có thể nếm thử một vài quả để xác định chúng đã đủ ngọt hay chưa.
Thu hoạch mâm xôi tốt nhất vào buổi sáng sớm. Khi những trái cây còn hơi lạnh lạnh do sương đêm. Khi đó, những quả mâm xôi sẽ không bị dập do khi vặt. Mâm xôi ăn ngon nhất ngay sau khi thu hoạch.
