Các loại cây ăn quả có múi như: bưởi, quýt, cam… là những loại cây thuộc vùng Á nhiệt đới, phù hợp với vùng khí hậu và thổ nhưỡng ở nước ta. Cây có múi cho năng suất cao, giá trị kinh tế lớn nên được trồng rất nhiều. Tuy vậy chúng cũng là những loại cây thường bị nhiều loại sâu bệnh hại tấn công, gây thiệt hại không nhỏ cho người trồng trọt. Để có thể phát hiện sớm và phòng trị kịp thời các loại sâu bệnh hại trên cây có múi, bà con nông dân cần tìm hiểu và nhận biết được các loại sâu hại, triệu chứng bệnh của cây. Đặc biệt là vàng lá thối rễ, chết xanh,… là những bệnh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sinh trưởng của cây với tỉ lệ chết cây rất cao.
Quản lý sâu bệnh hại trên cây có múi
Để khôi phục lại vườn cây có múi, ngành chức năng xây dựng quy trình khắc phục bệnh vàng lá thối rễ. Và khuyến cáo nhà vườn thực hiện. Cụ thể, nông dân thực hiện các biện pháp cải thiện đất. Áp dụng việc xẻ rãnh xương cá để tránh úng nước trong mùa mưa; xẻ đất qua khỏi lớp sét.
Sau quá trình xẻ đất, nông dân bón vôi quét tường (CaO) vào giai đoạn trước xử lý ra hoa với số lượng 250 gram/gốc. Sau quy trình xử lý ra hoa sẽ bón với số lượng 150 gram/gốc (bón 4-5 lần, khoảng 2 tháng/lần).
Ngoài ra, bón Dolomite (dạng Calmag) cùng lúc với tro, trấu để các rãnh xeo không líp lại với số lượng 2 – 4 kg/gốc. Bên cạnh đó, trong suốt quá trình canh tác, nông dân thường xuyên sử dụng phân hữu cơ. Để đất được tơi xốp với số lượng khoảng 10 kg/gốc/năm…
Xử lý vườn cây có múi bị bệnh
Các nhà khoa học khuyến cáo, chỉ số pH có ảnh hưởng quan trọng đến sự sinh trưởng phát triển của cây trồng nói chung, cây có múi nói riêng. Quá trình canh tác, nhà vườn cần bổ sung vôi hoặc các loại phân bón có chứa canxi cao. Ví như Đầu Trâu mặn phèn là rất cần thiết. Tuy nhiên, việc nâng pH cũng cần phải nâng dần dần. Vì bón lượng vôi lớn có thể gây sốc ảnh hưởng sự sinh trưởng phát triển của cây. Đặc biệt là giai đoạn cây đang mang trái, vì có thể gây rụng trái.
Đối với, sâu bệnh hại trên cây có múi cần phòng trị bằng các giải pháp sinh học. Ví như quét vôi gốc phòng nấm bệnh, kết hợp áp dụng giải pháp đặt bẫy dẫn dụ trong vườn. Để dự báo và phòng ngừa rầy chổng cánh và rầy mềm thường xuyên ở các đợt ra đọt non. Tỉa cành tạo tán giúp thông thoáng, vệ sinh cỏ gần gốc để hạn chế bệnh do nấm Phytophthora gây ra…
Cách đối phó với một số sâu bệnh phổ biến
Sâu vẽ bùa
Gây hại trên các chồi và lá non. Các đường đục của sâu vẽ bùa còn tạo điều kiện cho vi khuẩn Xanthomonas campestris xâm nhập gây bệnh loét, làm lá bị rụng. Bên cạnh các thiên địch là các loài ong, kiến vàng thì nếu mật độ nhiều có thể sử dụng biện pháp BVTV. Ví như dùng thuốc trừ sâu Đầu Trâu Bihopper 270EC. Sản phẩm chứa hoạt chất Abamectin và Petroleum oil. Hoạt chất Petroleum oil (dầu khoáng) có khả năng bao bọc lấy trứng sâu vẽ bùa, và ngay cả với sâu non.
Hoạt chất này sẽ giúp bao lại đường hầm trên lá bị sâu đục khiến sâu bị ngộp. Trứng thiếu oxy sẽ không nở được. Đồng thời, cơ chế hoạt động của Petroleum oil là khi phun dầu sẽ bám vào lá. Nước rớt xuống, lá được tráng một lớp dầu sẽ giúp cây ít bệnh. Nhà vườn có thể phun trên thân, lá, cành hay tưới gốc, với liều lượng 0,08-0,1% (tương đương pha 20-25 ml/25 lít nước).
Rệp sáp
Chích hút lá, cành, trái, cuống trái. Nếu bị nhiễm nặng, lá bị vàng, rụng, cành bị khô và chết. Trái cũng có thể bị biến màu, phát triển kém và bị rụng. Nhà vườn nên kiểm tra vườn thường xuyên để phát hiện và phun thuốc diệt trừ rệp sáp kịp thời. Nhất là giai đoạn cây đang có đọt non, lá non, bông, trái non. Cụ thể, dùng thuốc trừ sâu Đầu Trâu Bihopper 270EC, pha 20-25 ml/25 lít nước. Phun trên thân, lá, cành hay tưới gốc.
Bệnh vàng lá, thối rễ
Dùng Chế phẩm sinh học Bima (nấm đối kháng Trichoderma loại 500 gram). Cách sử dụng: phun hoặc tưới vào thân, rễ. Với liều lượng pha 1-2 kg/100 lít nước phun/tưới cho 1.000 m2. Phun/tưới 2-3 lần/năm, mỗi lần cách nhau 4-6 tháng.
Ngoài ra, các nhà khoa học khuyến cáo, trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay, với từng vùng đất khác nhau,. Thì cùng với giải pháp phòng trừ sâu bệnh hại cho cây, chế độ bón phân cân đối là rất quan trọng. Để vườn cây khỏe, tăng khả năng đề kháng, chống chịu và sinh lợi nhuận bền vững.
Bọ trĩ
Bọ trĩ sống và gây hại chủ yếu trên chồi và hoa quả non. Con trưởng thành ít bay, hoạt động mạnh vào buổi sáng và chiều mát. Bọ trĩ thường phát sinh gây hại trong mùa nắng trong điều kiện thời tiết khô và nóng. Trên lá, bọ trĩ chích hút vào gân lá non làm lá biến màu và cong queo không thể hồi phục.
Trên hoa nếu bị hại nặng sẽ nhanh tàn, cánh hoa rụng sớm và giảm tỷ lệ đậu quả. Trên trái bọ trĩ tấn công phần biểu bì tạo ra những mảng xám hoặc những phần lồi mầu bạc trên vỏ trái. Trái dễ bị thiệt hại nhất là vào giai đoạn còn nhỏ. Nếu mật số cao chúng tấn công cả trên những trái lớn. Bọ trĩ gây hại chủ yếu trên các trái nằm phía ngoài tán cây.
Biện pháp phòng trừ: Khi bọ trĩ mới xuất hiện có thể sử dụng biện pháp tưới phun để hạn chế mật số. Sử dụng bẫy dính màu vàng để tiêu diệt bọ trĩ trưởng thành. Khi mật độ bọ trĩ khoảng 3 con/trái hoặc lá thì tiến hành phun thuốc. Lưu ý phun tập trung vào mặt dưới của lá non, đọt non lúc sáng sớm hoặc chiều mát. Phun 2 lần cách nhau 5-7 ngày.